نگاهی به عرصه کارآفرینی اجتماعی در کاشان2

کارآفرینی اجتماعی در ابتدای راه!

 کارآفرینی اجتماعی هرچند که در فرهنگ ملی و دینی ما ریشه داشته است اما ادبیات علمی آن به تازگی وارد کشور شده است. برخلاف کارآفرینی اقتصادی و تجاری که هدف آن کسب سود بیشتر و منفعت فردی است، در کارآفرینی اجتماعی تامین نیازهای اجتماعی و نیازهای اولیه انسانی، حل مسائل عمومی و تحقق ماموریت های اجتماعی دارای اولویت است. کارآفرینی اجتماعی سازمان یا نهادی است که نقش عامل تغییر را در اجتماع  بازی می کند. به عبارت دیگر نوآوری را در جهت تحقق ماموریت اجتماعی و خلق ارزش شکل می­دهد. (بررسی نظریه ها و مدل های کارآفرینی اجتماعی، سید حسین ابطحی) علی القاعده این سازمان ها با جامعه خود بسیار مرتبط هستند و متناسب با بستر فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه خود شکل می گیرند و رشد می کنند. نمونه های از این سنخ در کشور و در منطقه ما کم نیست هرچند که لازم است بیشتر شده و قوت یابند. برای تبیین بیشتر دوباره به مدل ارباب تفضلی اشاره می کنم. شاید بتوان گفت که اوج گیری کار او در کارخانه ریسندگی کاشان بود. ریسندگی صنعتی است که هرچند مولود مدرنیته است اما با زمینه های اقتصادی مردم این دیار گره خورده است. کار بزرگ ارباب تفضلی این بود که این مولود غریب را با فرهنگ ایرانی- اسلامی آشنا کرده و رشد داد. آسیب های آن را کنترل کرد. جامعه خودش را از برکت این نورسیده سرریز کرد. سبکی جدید را برای توسعه صنعتی شکل داد که متاسفانه ناشناخته مانده و کمتر به آن پرداخته شده است.

از صنعت نساجی تا سایپا کاشان

بعد از ارباب تفضلی دیری نپایید که صنعت نساجی کاشان که ثمره سال ها رنج کشیدن بود، از دست رفت. البته شاید بگویید ریسندگی در دنیا یک صنعت کم سود و پرهزینه است و بهتر بود که عطایش را به لقایش ببخشیم! مهم نیست. این هم یک صنعت در کنار بقیه صنایع است. اما سبک کارآفرینی ارباب بسیار گرانبها و کمیاب بوده است و البته کاشان میراث دار خوبی برای آن نبوده است. محصول و ثمره کارآفرینی اجتماعی نیاز به وارثانی دارد که درد و غم این خاک را تحمل کرده و از مردم بیگانه نباشند. و الا نتیجه همان می شود که  چندین هزار خانواده با مرگ ارباب به تدریج بی سرپرست می شوند. اما این همه ماجرا نیست. حالا صنعت خودرو جایگزین نساجی شده و به بزرگترین صنعت کاشان تبدیل شده است. صنعت خودرو باعث اشتغال چندین هزار نفر از جوانان شده و فرصت نسبتا خوبی را برای متخصصان کاشان در این حوزه فراهم کرده است. اما با نگاه کارآفرینی اجتماعی و در مقایسه با نساجی بسیار قابل نقد است. مزیت نداشتن این صنعت از جهت اقتصادی برای کشور، عاری بودن از قوت های یک کارآفرینی واقعی، ارتباط نداشتن این صنعت با زمینه های اجتماعی و اقتصادی مردم منطقه، عدم بهره گیری از منافع این صنعت برای توسعه کاشان، فقدان ارتباط مسئولین این شرکت با بدنه اجتماعی مردم، عدم پیگیری ماموریت های اجتماعی و صرف توجه به منفعت اقتصادی. البته بسط این مورد خاص در این سطور نمی گنجد و بیان این چند نکته به جهت تخریب این صنعت نیست. از آن جهت که هر چیزی با ضد خودش شناخته می شود،‌ بیان نقدهای این صنعت آن هم در شهر اصیلی مثل کاشان بی ثمر نیست.